Osoby zamierzające zawrzeć związek małżeński, jak również małżonkowie po ślubie mogą decydować o ustroju regulującym ich stosunki majątkowe. W przypadku braku działania małżonków, z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między nimi z mocy ustawy, co oznacza, że co do zasady majątkiem wspólnym objęte są przedmioty majątkowe nabyte w czasie trwania wspólności ustawowej przez oboje małżonków lub przez jednego z nich, w szczególności: pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków; dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków; środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków; kwoty składek zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. Z kolei do majątku osobistego każdego z małżonków należą:

• przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej,
• przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił,
• prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom,
• przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków,
• prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie,
• przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę; nie dotyczy to jednak renty należnej poszkodowanemu małżonkowi z powodu całkowitej lub częściowej utraty zdolności do pracy zarobkowej albo z powodu zwiększenia się jego potrzeb lub zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość,
• wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków,
• przedmioty majątkowe uzyskane z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia jednego z małżonków,
• prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy,
• przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.

Zawierając umowę majątkową małżeńską jej strony mogą postanowić, że w ich związku obowiązywać będzie jeden z dopuszczalnych ustrojów majątkowych, tj.: rozdzielność majątkowa, rozdzielność majątkowa z wyrównaniem dorobków, wspólność rozszerzona bądź wspólność ograniczona. Małżonkowie mogą wielokrotnie zmieniać obowiązujący w ich małżeństwie ustrój majątkowy, zawsze jednak zmiana następuje z datą zawarcia umowy i dotyczy wyłącznie przedmiotów nabytych po jej zawarciu.

Najbardziej popularną jest tzw. intercyza, czyli umowa majątkowa wprowadzająca w małżeństwie ustrój rozdzielności majątkowej, co oznacza, że każdy z małżonków zachowuje zarówno majątek nabyty przed zawarciem umowy, jak i majątek nabyty później oraz zarządza samodzielnie swoim majątkiem.

Przy ustanowieniu umowy rozdzielności majątkowej z wyrównaniem dorobków stosujemy przepisy dotyczące rozdzielności majątkowej, a ponadto po ustaniu rozdzielności majątkowej małżonek, którego dorobek jest mniejszy niż dorobek drugiego małżonka, może żądać wyrównania dorobków przez zapłatę lub przeniesienie prawa, zaś dorobkiem nazywamy wzrost wartości majątku każdego z małżonków po zawarciu umowy majątkowej. W razie śmierci jednego z małżonków, wyrównanie dorobków następuje między jego spadkobiercami a małżonkiem pozostałym przy życiu.

Do wspólności majątkowej umownej, czyli rozszerzona lub ograniczonej umowa małżonków stosuje się odpowiednio przepisy o wspólności ustawowej, jednakże tylko do przedmiotów nią objętych. Zgodnie z Kodeksem rodzinnym i opiekuńczym nie można przez umowę majątkową małżeńską rozszerzyć wspólności na: przedmioty majątkowe, które przypadną małżonkowi z tytułu dziedziczenia, zapisu lub darowizny; prawa majątkowe, które wynikają ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom; prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie; wierzytelności z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia, o ile nie wchodzą one do wspólności ustawowej, jak również wierzytelności z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę; niewymagalne jeszcze wierzytelności o wynagrodzenie za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej każdego z małżonków.

Niezbędne dokumenty:

• dokumenty tożsamości stawających,
• odpis skrócony aktu małżeństwa, gdy umowa majątkowa małżeńska zawierana jest po ślubie,
• wypis aktu notarialnego poprzedniej umowy majątkowej małżeńskiej, jeżeli była zawierana.