Umowę o podział majątku wspólnego mogą zawrzeć małżonkowie po zniesieniu wspólności ustawowej, która powstaje między mini z mocy ustawy z chwilą zawarcia małżeństwa, tj. w ramach rozwodu lub separacji, a w trakcie trwania małżeństwa po ustanowieniu rozdzielności majątkowej. Jeżeli małżonkowie są zgodni co do sposobu podziału majątku wspólnego, czyli co do zasady przedmiotów majątkowych nabytych w czasie trwania wspólności ustawowej przez oboje małżonków lub przez jednego z nich – możliwe jest dokonanie podziału majątku wspólnego w sposób umowny przed notariuszem, bez konieczności przeprowadzenia postępowania sądowego. Umowny podziału majątku może także poprzedzać postępowanie rozwodowe, gdy małżonkowie są zgodni co do konieczności zakończenia ich związku i zamierzają wnosić o rozwód bez orzekania o winie, co znacznie skróci i uprości postępowanie rozwodowe.

Umowa o podział majątku wspólnego zawierana w formie aktu notarialnego jest niezbędna, pod rygorem nieważności, w przypadku gdy w skład majątku wspólnego wchodzą: nieruchomości, prawo użytkowania wieczystego, spółdzielcze własnościowe prawa od lokali. Omawiana umowa może dotyczyć wszystkich składników majątku wspólnego albo tylko niektórych, rozróżniamy wówczas całkowity lub częściowy podziału majątku wspólnego.

Niezbędne dokumenty:

• dokumenty tożsamości stawających,
• dokument potwierdzający ustanie wspólności ustawowej między małżonkami – wypis aktu notarialnego umowy majątkowej małżeńskiej, odpis prawomocnego orzeczenia,
• w przypadku nieruchomości, prawa użytkowania wieczystego, spółdzielczych własnościowych praw do lokali –podstawa nabycia składnika majątku przez małżonków oraz numer księgi wieczystej (jeżeli jest prowadzona), dalsze dokumenty zostaną wskazane przez notariusza po analizie stanu prawnego nieruchomości,
• w przypadku innych przedmiotów wchodzących w skład majątku wspólnego – lista dokumentów będzie zmienna, każdorazowo uzgadniana przez notariusza (por. umowa sprzedaży).