W wyniku wielu zdarzeń i czynności prawnych może powstać współwłasność rzeczy i praw majątkowych, tj. sytuacja, kiedy kilka osób w określonych częściach jest współwłaścicielami tej samej rzeczy bądź prawa. Ustawodawca uprawnia każdego ze współwłaścicieli do domagania się zniesienia współwłasności. W przypadku gdy wszyscy współwłaściciele są zgodni zniesienia współwłasności można dokonać umownie, przy braku zgodny wszystkich współwłaścicieli należy skorzystać z trybu sądowego. Umowa zniesienia współwłasności wymaga pod rygorem nieważności formy aktu notarialnego gdy mamy do czynienia ze współwłasnością nieruchomości, wspólnością prawa użytkowania wieczystego czy spółdzielczego własnościowego prawa.

Zniesienie współwłasności może nastąpić na wiele sposobów, zasadniczo wyróżnia się trzy: 1) podział rzeczy wspólnej; 2) przyznanie na własność rzeczy jednemu ze współwłaścicieli; 3) sprzedaż rzeczy wspólnej i podział uzyskanych z tego tytułu środków, lub sposoby mieszane. Zniesienie współwłasności może nastąpić ze spłatą, dopłatą bądź nieodpłatnie – stosownie do ustaleń współwłaścicieli, ustalenia te będą decydujące dla określenia należnego od stron podatku.

W sytuacji gdy współwłasność rzeczy powstaje w wyniku dziedziczenia, tj. gdy spadek przypada kilku spadkobiercom, należy sporządzić umowę o działu spadku, do której stosuje się odpowiednio przepisy o zniesieniu współwłasności w częściach ułamkowych, z zachowaniem przepisów szczególnych. 

Niezbędne dokumenty:

• dokumenty tożsamości stawających,
• w przypadku nieruchomości, prawa użytkowania wieczystego, spółdzielczych własnościowych praw do lokali –podstawa rzeczy wspólnej oraz numer księgi wieczystej (jeżeli jest prowadzona), dalsze dokumenty zostaną wskazane przez notariusza po analizie stanu prawnego (por. umowa sprzedaży),
• w przypadku innych przedmiotów wchodzących w skład majątku wspólnego – lista dokumentów będzie zmienna, każdorazowo uzgadniana przez notariusza,
• przy umowie o dział spadku niezbędne będą także odpis prawomocnego postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku bądź akt poświadczenia dziedziczenia po zmarłym, którego spadek dotyczy.